9.mAnava tathA yaMtra : kArya vibhAjana (@NEdhTh-@chwAphThES @phSEV-@chwAphThES @chONThENThsh)

9.1  sAmAnya jFAna kA upayoga. 
9.2  kSamatA ke anusAra kArya vibhAjana 

yAMtrika anuvAdaka banAnA eka atyaMta kaThina kArya HE. Aja vishva meM EsA
koI bhI anuvAditra naHIM HE jo pUrNatayA svacAlita Ho, asImita-viSayoM
para kArya kara sake, tathA ucca-koTi kA anuvAda phala svarUpa de sake. (dekheM:-
yAMtrika anuvAda meM kaThinAI.)

isa kaThinAI kA eka uttara yaHa HE ki mAnava va yaMtra ke bIca kArya kA isa prakAra
vibhAjana kiyA jAe ki bhASAoM kI dUrI khatma Ho sake. yantra kA svacAlita
HonA Avashyaka naHIM HE, yaHAz taka ki anuvAda karanA bhI jarUrI naHIM HE. agalA
prashna yaHa uThatA HE ki kArya kA vibhAjana kisa prakAra kiyA jAya?



9.1 sAmAnya jFAna kA upayoga. ([9.2] [Uph])

eka uttara yaHa HE ki kucha sAmAnya jFAna kampyUTara meM DAla diyA jAya, tathA
usake upayoga se mUla lekha ko yaMtra @inTerpreT karake anuvAda tEyAra kare tathA
jaHAz dikkata Ho pAThaka kI saHAyatA le. isa Hala kI kamiyAz isa prakAra HEM.

1. cUzki sAmAnya jFAna ati vishAla HE tathA usake ThIka-ThIka upayoga meM
kaThinAiyAz HEM, ataw kevala kisI choTe viSaya visheSa se saMbaMdhita sAmAnya jFAna
ko HI DAlanA va upayoga karanA abhI saMbhava HE. ataw yAMtrika anuvAda kevala usI
viSaya visheSa se saMbaMdhita lekhoM kA anuvAda kara sakegA. anya viSayoM meM yaHa
pUrNatayA asaphala HogA.

2. pratyeka viSaya ke liye alaga-alaga yAMtrika anuvAdaka banAne paDeMge,
jo maHaMgA paDxegA.

3. sAmAnyataw eka viSaya-visheSa kA sAmAnya jFAna bhI itanA vishAla HotA
HE ki use yaMtra meM DAlane va prayoga karane meM kAphI samaya laga jAtA
HE. @FOOThNOThE{yaHAz kaThinAI yaHa bhI HE ki yadi viSaya ko kRtrima rupa se baHuta
choTA banA diyA jAe to usameM paryApta lekha HI upalabdha naHIM HoMge.} ataw
upayukta viSaya kA cayana atyaMta Avashyaka HE tathA tat_pashcAta bhI kaI varSoM ke
kArya ke pashcAta HI yAMtrika anuvAdaka tEyAra Ho sakegA. isa derI ke do
nukasAna HEM. eka to, anuvAdaka ke prayoga meM derI HogI (jo ki vittIya
saHAyatA dene vAloM ko bhI pasaMda naHIM HE) dUsarA isako banAte samaya laMbe samaya
taka koI bhI @feeDback na Ane ke kAraNa, galatiyoM ko sudhArane kA avasara bhI derI
se milegA, isase Ora adhika vilaMba Ho sakatA HE. yadi kArya kI dishA meM koI
truTi A gayI HE to adhikAMsha kAma vyartha bhI jA sakatA HE.

4. yaHAz isa bAta kA bhI dhyAna rakhanA cAHiye ki yAMtrika anuvAdaka ke liye
videshI bhASAoM meM vijFAna va takanIkI saMbaMdhI viSayoM kA cayana kiyA gayA
HE. bhAratIya bhASAoM meM ina viSayoM meM abhI paryApta sAmagrI naHIM HE. ataw
bhAratIya bhASAoM meM shAyada koI EsA viSaya-visheSa naHIM HE jisameM paraspara anuvAda
ke liye atyadhika sAmagrI HE. (yaHAz yaHa dhyAna raHe ki sAHitya ityAdi ko
viSaya visheSa meM naHIM ginA jA sakatA.) viSaya kA cayana sarala naHIM HE.

5. bhAratIya bhASAoM meM acche shabda-kosha bhI AsAnI se naHIM milate, anya
sAmagrI, jEse:- kAraka cArTa, vibhakti cArTa (subcaTegorizaTion @frames),
lakSaNa cArTa ityAdi kI bAta to dUra raHI. ataw sAmAnya jFAna ke upayoga ke
liye anya Avashyaka vastueM bhI tEyAra naHIM HE.

uparokta ko dekhate Hue, bhAratIya bhASAoM ke liye sAmAnya jFAna kampyUTara
meM DAlakara, tat-pashcAta kArya kA vibhAjana karanA acchI raNanIti naHIM HE.



9.2 kSamatA ke anusAra kArya vibhAjana ([9.1] [Uph])

dUsarA uttara yaHa HE ki jo kArya mAnava ke liye kaThina HE use yathAsaMbhava yaMtra
kare, tathA jo yaMtra ke liye kaThina HE use mAnava ke liye choDa deM. arthAt_
apanI-apanI kSamatA ke anusAra HI donoM kArya kareM.

prathama, HamArA dhyeya HE bhASAoM ke bIca kI dUrI ko kama karanA. arthAta eka bhASA
ko jAnane vAlA dUsarI bhASA meM likhita sAmagrI ko samajha sake. dvitIya, anuvAda
eka mAdhyama HE, isa dhyeya ko pUrNa karane kA. paraMtu isake anya mAdhyama bhI
Ho sakate HEM. ataw yaHa Avashyaka naHIM ki yaMtra ko anuvAda HI prastuta karanA HE.

kSamatA-anusAra eka svAbhAvika vibhAjana yaHa HE ki yaMtra bhASA-saMbaMdhI kArya
kare tathA sAmAnya jFAna saMbaMdhI niSkarSa mAnava para choDa de. yaMtra dvibhASI
shabda-kosha, shabda vishleSaka Adi kA prayoga karake bhASA saMbaMdhI kArya kara
sakatA HE.

yaHAz dilacaspa bAta yaHa HE ki mAnava tathA yaMtra kI shaktiyAz eka dUsare kI pUraka
HEM (dekheM:- kampyUTara kI kSamatA). mAnava ko sarvAdhika samaya naI bhASA kI
shabdAvalI sIkhane meM lagatA HE, jabaki yaMtra ke liye dvibhASI shabdakosha ko
yAda rakhanA tathA prayoga meM lAnA AsAna HE. dUsarI ora yaMtra sAmAnya jFAna
va cintana shakti meM akSama HE jabaki mAnava yaHa prakriyA svataw HI kara letA
HE. isameM dvitIya bhASA kI jAnakArI kI AvashyakatA bhI naHIM HE. ataw yadi
bhASA saMbaMdhita vishleSaNa, yaMtra se karAyA jAya, tathA sAmAnya jFAna saMbaMdhI
bhAvArtha, pAThaka para choDxa diyA jAya, to ucita HI HogA.

anusAraka kI parikalpanA kA prAraMbha yaHIM se HotA HE. yadi diye gaye lekha kA
rUpAMtaraNa yaMtra kI saHAyatA se kucha isa prakAra kiyA jAya ki pAThaka use samajha
sake to vaHa bhI dhyeya kI pUrti meM lAbhaprada HogA.


Index Anusaaraka HOME PAGE