3.ËÚÏÂÜÍ ÑÛÈÛÍÚ¡ ±Ï ¨Æ³Ü ÔÛÕáÖÂÚ (NEXT-CHAPTER PREV-CHAPTER CONTENTS)

3.1  ÔÏèÁÚÂè̳ ¸ÛØèÆÚÔÑÜ 
3.2  ¤³èÖÏÚÂè̳ ¸ÛØèÆÚÔÑÜ 
	3.2.1  ×¢ÍݳèÂÚ³èÖÏ 
	3.2.2  ×¢ÍݳèÂÚ³èÖÏ Ô ÌÚÂèÏÚ¬¡ 
	3.2.3  'Ï' ³á ÑÛÍá ÔÛÕáÖ ÆÛÍÌ 
3.3  ¤ÆÝ×èÔÚÏ ³Ú ÈèÏÍåµ 
3.4  ¤ÆèÍ ÊÚÂᢠ



3.1 ÔÏèÁÚÂè̳ ¸ÛØèÆÚÔÑÜ ([3.2] [UP])

ËÚÏÂÜÍ ËÚÖÚ°¢ ÌᢠעµÁ³ ÈÏ ³ÚÏèÍ ³ÏÆá ³á ÑÛÍá ¨Æ³Ü ÑÛÈÛÍå¢ ³Ü ÊÝÆÛÍÚÄÜ
×Ì» ¥ÔÕèͳ Øâ. ÔÏèÁ¢ ÌÚÑÚ ÌᢠÄå ÈèϳÚÏ ³á ÔÏèÁ ØåÂá Øâ¢: ×èÔÏ Ô
ÔèÍ¢ºÆ. ÔèÍ¢ºÆ Ôá ÔÏèÁ Ø⢠ºÛÆèØᢠÊÛÆÚ ×èÔÏ ³Ü ×ØÚÍÂÚ ×á ¨¸è¸ÚÏÛ ÆØÜ¢
³ÛÍÚ ºÚ ׳ÂÚ, ºÊ³Û ×èÔÏå¢ ³Ú ¨¸è¸ÚÏÁ ×èÔÂÆèÂèÏ ÏÞÈ ×á ÍÚ ÔèÍ¢ºÆ ³á ×ÚÃ
ºå¿³Ï ³ÛÍÚ ºÚ ׳ÂÚ Øâ. ÍÄÛ ØÌ ¨¸è¸ÚÏÛ ØåÆáÔÚÑÜ ÅèÔÆÛÍå¢ ³å ³èÏÌÊÅèÄ
ÂÏܳá ×á ÔèÍ¢ºÆ Ô ×èÔÏ ÔÏèÁå¢ ³Ü ×ØÚÍÂÚ ×á ÑÛ´á Âå ÈÚÍá¢µá ³Ý¹ ­×Ú:

  ³ Ì ÑÚ = ³èè + ¤ + Ìèè + ¤ + Ñèè + ¥

ÍØÚ¡ ÈÏ, ÈèÏÂèÍá³ ÔèÍ¢ºÆ ¬Ô¢ ×èÔÏ ³å ¤Ñµ ¤Ñµ ÑÛ´Ú µÍÚ Øâ. ¦× ÑÛ´Æá
³á ÂÏܳá ÌᢠÔÛÕáÖÂÚ ÍØ Øâ ³Û ¦×ÌᢠÔÏèÁÚ³èÖÏ ¨¸è¸ÚÏÁ ³èÏÌ ³á ¤ÆÝ×ÚÏ
ÑÛ´á µÍá Øâ ÂÃÚ ÔèÍ¢ºÆ ±Ï ×èÔÏå¢ ³Ú ØÜ ¨ÈÍåµ ³ÛÍÚ µÍÚ Øâ. ºÊ ÕÊèÄ Ìá¢
¨¸è¸ÚÏÛ ÅèÔÆÛÍå¢ ³å ÔÏèÁå¢ ÄèÔÚÏÚ ¨¸è¸ÚÏÁ ³èÏÌ ÌᢠÑÛ´Ú ºÚÂÚ Øâ ÂÊ
¦× ÈÅèÄÂÛ ³å ÔÏèÁÚÂè̳ ¸ÛØèÆÚÔÑÜ (alphabetical notation) ³ØÂá Øâ¢.

ÔÏèÁÚÂè̳ ¸ÛØèÆÚÔÑÜ ×Ì»Æá Ìᢠ×ÏÑ ØåÂÜ Øâ ÂÃÚ ÍØ ×èÔÚËÚÔÛ³ ÈØÑÚ
³ÄÌ Øâ. ÍØ ½¢³Á (typing) ³á ÑÛÍá ËÜ ¨ÈÍݳè Øâ ÈÏÆèÂÝ ¦×ÌᢠÑÛ´ÆÚ
ºèÍÚÄÚ È¿ÂÚ Øâ ºÛ×³á ³ÚÏÁ ÑÛ´Æá Ìᢠ×ÌÍ ºèÍÚÄÚ ÑµÂÚ Øâ ÂÃÚ ³Úµº
ºèÍÚÄÚ ´Ïè¸ ØåÂÚ Øâ. ¤¢µèÏáºÜ ³á ÑÛÍá ÏåÌÆ ÑÛÈÛ ¬³ ÔÏèÁÚÂè̳ ¸ÛØèÆÚÔÑÜ
Øâ. FOOTNOTE{¤¢µèÏáºÜ ÌᢠÔÏèÁ Ô ÅèÔÆÛ Ìᢠ¤ËáÄ ×¢Ê¢Å Æ ØåÆá ×á, ºå
³¾ÛÆÚ¦ÍÚ¡ ¥ÂÜ Øâ, ÔØ ¬³ Èßó ÊÚ Øâ. ¨×³Ú עʢŠÔÏèÁÚÂè̳ ¸ÛØèÆÚÔÑÜ
×á ÆØÜ¢ Øâ.}



3.2 ¤³èÖÏÚÂè̳ ¸ÛØèÆÚÔÑÜ ([3.3] [3.2.1] [3.1] [UP])

ÔÏèÁÚÂè̳ ¸ÛØèÆÚÔÑÜ ³Ü ¨ÈÏå³è ³ÌÛÍå¢ ³å ÄÞÏ ³ÏÆá ³á ÑÛÍá ËÚÏÂÜÍ
ËÚÖÚ°¢ Ìᢠ¤³èÖÏÚÂè̳ ¸ÛØèÆÚÔÑÜ (syllabic notation) ³Ú ÔÛ³Ú× ³ÛÍÚ
µÍÚ Øâ. ¦×³á ¤ÆèÂÏèµÂ ÔèÍ¢ºÆ Ô ×¢Ê¢ÅÛ ×èÔÏå¢ ³å ×Úà ÌÛÑÚ³Ï ÑÛ´Ú ºÚÂÚ
Øâ. ³Ý¹ ×ÏÑ ¨ÄÚØÏÁ Øâ¢:-

  ÔÏèÁÚÂè̳ ¸ÛØèÆÚÔÑÜ	 ¤³èÖÏÚÂè̳ ¸ÛØèÆÚÔÑÜ
  ³èè + ¤		= ³
  Ìèè + ¤		= Ì

¦×ÌᢠÌÝ´èÍ ÊÚ ÍØ Øâ ³Û ÔèÍ¢ºÆ ³á ×Úà `¤' ×èÔÏ ³á ÑÛÍá ¬³ "×ÏÑ"
¤³èÖÏ ÊÆÚ ÄÛÍÚ µÍÚ. ¨ÄÚØÏÁÚÏèÃ: ÍØÚ¡ `³' ÈèÏÂܳ Øâ ¬³ ×ÏÑ ¤³èÖÏ ³Ú
ºå '³è' ÔèÍ¢ºÆ Ô ¤³ÚÏÚÆè ×èÔÏ ³á ÌÛÑÆá ×á ÊÆÚ Øâ (³èè + ¤ = ³).
¦× ¸ÛØèÆÚÔÑÜ ³á ¤ÆèÂÏèµÂ ÌÚÂèÏÚ°¢ ³Ú ÔÛ³Ú× ØÝ¥. ÍÄÛ ÔèÍ¢ºÆ ³á ÊÚÄ
`¤' ³á ¤ÂÛÏÛ³è ³å§ ¤ÆèÍ ×èÔÏ ¥ÂÚ Øâ Âå ¤³èÖÏ ÈÏ ¬³ ¹å½Ú ×Ú ÔÛÕáÖ
¸ÛØèÆ ÑµÚ ÄÛÍÚ ºÚÂÚ Øâ ºå ¨× ×èÔÏ ³Ú ÄèÍå³ Øâ. ¦×Ü ¸ÛØèÆ ³å ×èÔÏ ³Ü
ÌÚÂèÏÚ ³ØÂá Øâ. ºÊ ÔèÍ¢ºÆ ³á ÊÚÄ `¤' ×èÔÏ ¥ÂÚ Øâ Âå ³Û×Ü ËÜ ÆÛÕÚÆ ³Ü
¥ÔÕèͳÂÚ ÆØÜ¢ Øâ. ¨ÄÚØÏÁÚÏèÃ,

  ÔÏèÁÚÂè̳ ¸ÛØèÆÚÔÑÜ            ¤³èÖÏÚÂè̳ ¸ÛØèÆÚÔÑÜ
				 (ÌÚÂèÏÚ ¤Ñµ ×á ÈèÏÄÏèÕÛÂ)
  ³Ü: ³èè + §			= ³ + Ü
  ³Ý: ³èè + ¨			= ³ + Ý
  ³: ³èè + ¤			= ³
  ³§: ³èè + ¤ + §		= ³ + §

¨ÈÏå³è ÌᢠµæÏ ³ÜºÛÍá `³Ü' Ô `³§' ³á ¤ÆèÂÏ ³å.

¤Â£, ÌÚÂèÏÚ°¢ ³å ¤³èÖÏ ÈÏ ¤¢³Û ³ÛÍÚ ºÚÂÚ Øâ ¸ÚØá ¤³èÖÏ ×ÏÑ Øå ÍÚ
×¢ÍݳèÂ. ØÏ ÌÚÂèÏÚ ³å ѵÚÆá ³á ÑÛÍá ÔÛÕÛÖè½ ×èÃÚÆ Øâ¢, ºå ³Û ¤³èÖÏ
³á ¸ÚÏå¢ °Ï Øâ¢. ºâ×á:-

            3 (á,â)
       |-------------|
     1 |   ¤³èÖÏ     | 2
  (Û)  |             | (Ú,Ü,å,æ)
       |-------------|
            4 (Ý,Þ)

¤³èÖÏ ³á ÊÚÍÜ¡ °Ï '¦' ³Ü ÌÚÂèÏÚ (Û) ¥ÂÜ Øâ, ¦×Ü ÈèϳÚÏ ×á 'á' Ô 'â'
ÌÚÂèÏÚ¬¡ ©ÈÏ ¥ÂÜ Øâ¢, ¦ÂèÍÚÄÛ. ÍØ ÂÏܳÚ, Ø×è Ñá´Æ ³á ÑÛÍá ¤ÂÛ ÑÚËÈèÏÄ
Øâ. ÈÏ¢ÂÝ ½¢³Á ³Ü ÄßÖè½Û ×á ³Ý¹ ³¾ÛÆÚ¦ÍÚ¢ ¥ÂÜ Øâ¢, ºÛÆ³Ú ¨ÑèÑá´ ØÌ
ÊÚÄ Ìᢠ³Ïᢵá. ¦ÂÆÚ ³ÏÆá ×á ÑÛ´ÆÚ ÊØÝ ×ÏÑ Ô ×¢³èÖÛÈè (compact)
Øå ºÚÂÚ Øâ. ØÚ¡, ×Ü´Æá ³Ü ÄßÖè½Û ×á Ãå¿Ü ×Ü ÌáØÆ ºèÍÚÄÚ Øâ, ¸Þ¢³Û
¤Ê ÌÚÂèÏÚ°¢ ³å ËÜ ×Ü´ÆÚ È¿ÂÚ Øâ. FOOTNOTE{×¢ÍݳèÂÚ³èÖÏå¢ ³á ÈèÏÍåµ
×á ÑÛÈÛ ±Ï ¤ÅÛ³ ×¢³èÖÛÈè Øå ºÚÂÜ Øâ, ÈÏÆèÂÝ ×Úà ØÜ ¨Æ³å ËÜ ×Ü´ÆÚ
È¿ÂÚ Øâ. ¦× ÈÏ ¸Ïè¸Ú ÊÚÄ Ìá¢.}

¦× ¥ÔÛÖè³ÚÏ ³Ú ¬³ ÈÏÛÁÚÌ ÍØ Øâ ³Û ¤Ê ×ÏÑ ¤³èÖÏ Ìᢠ'¤' ³Ü ¤ÆÝÈ×èÃÛÂÛ
ÈèÏÄÏèÕÛ ³ÏÆá ³á ÑÛÍá ¬³ ÔÛÕáÖ ÌÚÂèÏÚ ÑµÚÆÜ È¿ÂÜ Øâ, ºÛ×á ØÌ ØÑÆèÂ
³ØÂá Øâ. ¨ÄÚØÏÁÚÏèÃ, `³èÍÚ' ÕÊèÄ Ìᢠ`³' ¤³èÖÏ ÈÏ ØÑÆè ѵÚÆÚ È¿ÂÚ Øâ:

  ÔÏèÁÚÂè̳ ¸ÛØèÆÚÔÑÜ           ¤³èÖÏÚÂè̳ ¸ÛØèÆÚÔÑÜ
				(ÌÚÂèÏÚ ¤Ñµ ×á ÈèÏÄÏèÕÛÂ)
  ³èÍÚ: ³èè + Íèè + ¥		= ³ + è + Í + Ú



3.2.1 ×¢ÍݳèÂÚ³èÖÏ ([3.3] [3.2] [3.2.2] [UP])

ÄÞ×ÏÜ ÌÝ´èÍ ÊÚ ÍØ Øâ ³Û ºÊ ³Û×Ü ÕÊèÄ ÌᢠÔèÍ¢ºÆ ¬³ ³á ÊÚÄ ¬³ ¥Âá Øâ¢
ÂÊ ¨ÆèØᢠ¬³ ×Úà ºå¿³Ï ÑÛ´Ú ºÚÂÚ Øâ ºÛ×á ×¢ÍݳèÂÚ³èÖÏ ËÜ ³ØÂá Øâ. ¥µá
¥ÆáÔÚÑá ×èÔÏ ³á ¤ÆÝÏÞÈ ÌÚÂèÏÚ ¦×Ü ×¢ÍݳèÂÚ³èÖÏ ÈÏ ÑµÂÜ Øâ. ¨ÄÚÏØÏÁÚÏèÃ,
`³èÍÚ' ÕÊèÄ ÌᢠÕÝÄèÅ ÔèÍ¢ºÆ `³' ÂÃÚ `Í' Øâ ºÛÆèØᢠÊÚÍᢠ×á ÄÚÍá¢
ºå¿³Ï `³èÍ' ×¢ÍݳèÂÚ³èÖÏ ÊÆÚÍÚ ºÚÂÚ Øâ. ÂÂÈÕè¸Ú ×ÚÅÚÏÁ ÆÛÍÌ ³á ¤ÆÝ×ÚÏ
¨× ÈÏ `¥' ³Ü ÌÚÂèÏÚ ÑµÚ§ ºÚÂÜ Øâ.

      ÔÏèÁÚÂè̳ ¸ÛØèÆÚÔÑÜ	¤³èÖÏÚÂè̳ ¸ÛØèÆÚÔÑÜ
                                (×¢ÍݳèÂÚ³èÖÏ ×ØÛÂ)
  ³èÍÚ: ³èè + Íèè + ¥		= ³èÍèè + ¥ = ³èÍ + Ú



3.2.2 ×¢ÍݳèÂÚ³èÖÏ Ô ÌÚÂèÏÚ¬¡ ([3.3] [3.2] [3.2.3] [3.2.1] [UP])

¤³èÖÏÚÂè̳ ¸ÛØèÆÚÔÑÜ ÌᢠÌÚÂèÏÚ ÑµÚÆá ³Ú ÆÛÍÌ ×ÏÑ Ô ×¢Íݳè ¤³èÖÏ,
ÄåÆå¢ ÈÏ ÑµÂÚ Øâ. ¦×Ü ÂÏØ `¦' ³Ü ÌÚÂèÏÚ ÈÞÏá ×¢ÍݳèÂÚ³èÖÏ ÈÏ ÑµÂÜ Øâ,
ºÛ× ³ÚÏÁÔÕ ÌÚÂèÏÚ ×¢ÍݳèÂÚ³èÖÏ ³á ÊÚÍÜ¢ °Ï ÑÛ´Ü ºÚÂÜ Øâ. ¨ÄÚØÏÁ ³á
ÑÛÍá Äá´ÛÍá `×èÌÛ':

  Â×èÌÛÆèè: Âèè + ¤ + ×èè + Ìè + ¦ + Æè (ÔÏèÁÚÂè̳ ¸ÛØèÆÚÔÑÜ)
	=  + ×èÌ + Û + Æèè     (¤³èÖÏÚÂè̳ ¸ÛØèÆÚÔÑÜ - ÌÚÂèÏÚ ¤Ñµ ×á)
	=  + ×èÌÛ + Æèè	(¤³èÖÏÚÂè̳ ¸ÛØèÆÚÔÑÜ)

'Û' ÌÚÂèÏÚ 'Ì' ³á ÊÚÍᢠ°Ï ÆØÜ¢, ÊÑè³Û ×¢ÍݳèÂÚ³èÖÏ '×èÌ' ³á ÊÚÍᢠ°Ï
ѵÂÜ Øâ, ºå ÆÛÍÌÚÆÝ×ÚÏ Øâ. (¦× ÆÛÍÌ ³å ¾Ü³ ×á Æ ×Ì»Æá ³á ³ÚÏÁ ³ØÜ¢
³ØÜ¢ ÈÏ ÍØ ÈÀÆá ³å ÌÛÑÂÚ Øâ ³Û ØÌÚÏÜ ËÚÖÚ°¡ ³Ü ÑÛÈÛÍÚ¡ ÆÛÍÌÚÆÝ×ÚÏ ÆØÜ¡
Øâ¢. ÍØ ÊÚ ×ØÜ ÆØÜ¢ Øâ, ÂÃÚ ¤ºè¼ÚÆÂÚÔÕ ÑÛ´Ü µ§ Øâ.)

  ------------------------------------------------------------
  I ÌÚÂèÏÚ°¢ ³å ѵÚÆá ³Ú ÆÛÍÌ:-
     ØÏ ÌÚÂèÏÚ ³å ¤³èÖÏ ÈÏ ÑµÚÆá ³Ú ¬³ ÔÛÕÛÖè½ ×èÃÚÆ ØåÂÚ Øâ, ºå ¤³èÖÏ
  ³á ¦ÏèÄ-µÛÏèÄ ØåÂÚ Øâ:- ÊÚÍá¡, ÄÚÍá¡, ©ÈÏ, Ô Æܸá. ÍØ ÆÛÍÌ ×ËÜ ¤³èÖÏå¢
  ÈÏ ÑÚµÞ ØåÂÚ Øâ, ¤³èÖÏ ×ÏÑ Øå ÍÚ ×¢ÍݳèÂ.
  ------------------------------------------------------------

ÔèÍ¢ºÆå¢ ³å ºå¿³Ï ×¢ÍݳèÂÚ³èÖÏ ÊÆÚÆá ³á ÑÛÍá ËÜ ×ÏÑ ³ÛÆèÂÝ ÔÛÕáÖ
ÆÛÍÌ Øâ¢:- ÔèÍ¢ºÆå¢ ³å ÊÚÍᢠ×á ÄÚÍá¢, ÍÚ ©ÈÏ ×á ÆÜ¸á ³Ü °Ï ºå¿Ú ºÚÂÚ
Øâ. ºÛ×Ìᢠ³èÏÌ ÌᢠÈØÑÚ ÔèÍ¢ºÆ ÊÚÍÜ¢ °Ï ÍÚ ©ÈÏ ³Ü °Ï ØåÂÚ Øâ. ÊÚÍá¢
×á ÄÚÍᢠ³á ¨ÄÚØÏÁ ØÌ Äá´ ØÜ ¸Ý³á Ø⢠(ºâ×á, '³èÍ'), ©ÈÏ ×á ÆÜ¸á ³á 
¨ÄÚØÏÁ Æܸá ÄÛÍá Øݬ Øâ¢:-

  ×ÛÄèÅ:- ×èè + ¦ + Äèè + Åèè + ¤ = × + Û + ÄèÅ 
                            = ×Û + ÄèÅ
  ÔÛ½è¾Ñ:-  Ôè + ¦ + ½è + ¾è + ¤ + Ñè + ¤ = Ô + Û + ½è¾ + Ñ 
                                        = ÔÛ + ½è¾ + Ñ
  ÄèÔÚÄÕ:- Ä + è + Ô + Ú + Ä + Õ        = ÄèÔÚ + Ä + Õ
  ÈÄèÌÆÚË:- Èè + ¤ + Äè + Ìè + ¤ + Æè + ¥ + Ëè + ¤ = È + ÄèÌ + ÆÚ + Ë

¨ÈÏå³è Ìᢠ¸Þ¡³Û 'Äè' ³á ÈÕè¸ÚÂè 'Åè' ¥ÂÚ Øâ, ¤Â£ 'Ä' ©ÈÏ Ô 'Å'
Æܸá ÑÛ´Ú ºÚÂÚ Øâ. (¹ÈÚ§ Ìᢠ³ËÜ ³ËÜ 'Å', 'Ä' ³á ÊÚÍÜ¢ °Ï ÈèÏÂÜ ØåÂÚ
Øâ, ¦××á ËèÏÌ Øå ׳ÂÚ Øâ ³Û ËÚÏÂÜÍ ÑÛÈÛÍÚ¡ ÆÛÍÌÚÆÝ×ÚÏ ÆØÜ¢ Øâ¢. ÈÏ¢ÂÝ ÍØ
×Ì» Ìᢠ¥Âá ØÜ ³Û ¤³èÖÏ ©ÈÏ ×á Æܸá ÆÛÕè¸Û ÆÛÍÌ ×á ÑÛ´á ºÚÂá Øâ,
ÍØ ËèÏÌ ÄÞÏ Øå ºÚÂÚ Øâ.)

×¢ÍݳèÂÚ³èÖÏ ÊÆÚÂá ×ÌÍ, ÄèÔÛÂÜÍ ÔèÍ¢ºÆ ³á ¸ÛØèÆ ³å ÄÚÍÜ¢ °Ï ÑÛ´Ú ºÚÍ ÍÚ
Æܸá, ÍØ ¦× ÊÚ ÈÏ ÆÛÏèËÏ ³ÏÂÚ Øâ ³Û ¨Æ ÔèÍ¢ºÆå¢ ³Ú ÏÞÈ ³â×Ú Øâ. ÏÞÈ
³á ¤ÆÝ×ÚÏ ØÜ ¨ÆèØᢠ¨¸Û ÂÏܳá ×á ºå¿Æá Ìᢠ¥×ÚÆÜ ØåÂÜ Øâ. ÍÄÛ ÄåÆå¢
ÔèÍ¢ºÆå¢ ³á ¸ÛØèÆå¢ Ìᢠ´¿Ü-ÈÚ§ (Ú) ÆØÜ¢ Øâ Âå ÄèÔÛÂÜÍ ³å ÈèÏÃÌ ³á Æܸá
ÑÛ´Ú ºÚÂÚ Øâ, ºâ×á '½è¾'. (ÍÄÛ ³Û×Ü É梽 Ìá¢, ©ÈÏ-Æܸá ÑÛ´Æá ³á
×ÜÌÛ ¸ÛØèÆ Øâ¢, Âå ¨ÆÌᢠØÑÆè ³Ü ×ØÚÍÂÚ ÑÜ ºÚÂÜ Øâ.)

  ------------------------------------------------------------
  II ×¢ÍݳèÂÚ³èÖÏ ÊÆÚÆá ³Ú ÆÛÍÌ:-
     Äå ÔèÍ¢ºÆå¢ ³å ºå¿³Ï ×¢ÍݳèÂÚ³èÖÏ ÊÆÚÆá ³Ú ÆÛÍÌ Øâ:- ÊÚÍᢠ×á 
  ÄÚÍá¢, Ô ©ÈÏ ×á Æܸá. ³æÆ×Ú ÂÏÜ³Ú ³ÚÌ ÌᢠÑÛÍÚ ºÚÍ, ÍØ ÔèÍ¢ºÆå¢ ³á
  ÏÞÈ ÈÏ ÆÛÏèËÏ ³ÏÂÚ Øâ.
  ------------------------------------------------------------



3.2.3 'Ï' ³á ÑÛÍá ÔÛÕáÖ ÆÛÍÌ ([3.3] [3.2] [3.2.2] [UP])

`Ï' ³á ×Úà ³Ý¹ ÔÛÕáÖ ÆÛÍÌ Øâ ºå ×¢³èÖÛÈèÂÂÚ ³Ü ÄßÖè½Û ×á ÊÆÚÍá µÍá
Øâ¢. ¤µÏ `Ï' ×á ÈØÑá ³å§ ÔèÍ¢ºÆ Øâ ÂÃÚ ÊÚÄ Ìᢠ×èÔÏ Øâ Âå ×¢ÍݳèÂÚ³èÖÏ
ÊÆÚÂá ×ÌÍ ÔèÍ¢ºÆ ³á ÆÜ¸á ¬³ ÔÛÕáÖ ¸ÛØèÆ ÑµÚ ÄÛÍÚ ºÚÂÚ Øâ:-

  ½èϳ: ½èè + Ïèè + ¤ + ³è + ¤ = ½èÏ + ³
  ÈèϳÚÏ: Èèè + Ïèè + ¤ + ³Ú + Ï = ÈèÏ + ³Ú + Ï

¦×Ü ÈèϳÚÏ ÍÄÛ `Ï' ³á ÊÚÄ ÔèÍ¢ºÆ Øâ Âå ¨× ÔèÍ¢ºÆ ³á ©ÈÏ ¬³ ÔÛÕáÖ
¸ÛØèÆ ÑµÚ ÄÛÍÚ ºÚÂÚ Øâ:

  ÈÏèÔ: Èèè + ¤ + Ïèè + Ôè + ¤ = È + ÏèÔ



3.3 ¤ÆÝ×èÔÚÏ ³Ú ÈèÏÍåµ ([3.4] [3.2] [UP])

ØÌÚÏÜ ÑÛÈÛ Ìᢠ¬³ ±Ï ÂÏÜ³Ú Øâ ×¢³èÖÛÈèÂÂÚ ×á ÑÛ´Æá ³Ú:- ÍØ Øâ ¤ÆÝ×èÔÚÏ
³Ú ÈèÏÍåµ. ÈèÏÂèÍá³ ÔèÍ¢ºÆ ³á ÔÏèµ Ìᢠ¤ÆèÂÛÌ ÔèÍ¢ºÆ ³á ÑÛÍá, ¤ÆÝ×èÔÚÏ
(¢) ³Ú ÈèÏÍåµ ³ÛÍÚ ºÚ ׳ÂÚ Øâ, ºâ×á:-

  ¤ÆèÂÛÌ = ¤¢ÂÛÌ




3.4 ¤ÆèÍ ÊÚÂᢠ([3.3] [UP])

ÍØÚ¡ ÍØ ³ØÆÚ ¥ÔÕèͳ Øâ ³Û ËÚÖÚ ³Û ÄßÖè½Û ×á ÕÝÅèÄ ÔèÍ¢ºÆ Ô ÕÝÅèÄ ×èÔÏ
³á ÌÚÅèÍÌ ×á ØÜ ÔÛÕèÑáÖÁ ³ÏÆÚ ×ØÜ Øâ. ISCII ÌÚƳÚÆÝ×ÚÏ ³ÌèÈèÍÞ½Ï Ìá¢
¥ÆèÂÏÛ³ ÂæÏ ÈÏ ¤³èÖÏÚÂè̳ ¸ÛØèÆÚÔÑÜ ÌᢠØÜ Ñá´ Ï´Ú ºÚÂÚ Øâ. ¨×Ìá¢
ÌÚÂèÏÚ¬¡ ËÜ ÕÚÌÛÑ Øâ¢. ÈÏ¢ÂÝ ËÚÖÚ ×¢×ÚÅÆ ³á ÑÛÍá, ¨Æ³å Ø½Ú³Ï ÕÝÅèÄ
ÔèÍ¢ºÆ Ô ×èÔÏ Ìᢠ¥×ÚÆÜ ×á ÈÏÛÔÏèÂÛ ³ÛÍÚ ºÚ ׳ÂÚ Øâ.

¤ÆÝ×èÔÚÏ ³Ü ÂÏØ ³á ÆÛÍÌ ¤ÆèÍ ËÚÏÂÜÍ ËÚÖÚ°¢ ÌᢠËÜ Øâ¢. ¬³ ×Ü ÔÏèÁ¢
ÔèÍÔ×èÃÚ ÂÃÚ ¤³èÖÏÚÂè̳ ÑÛÈÛ ØåÆá ×á ×ËÜ ËÚÏÂÜÍ ËÚÖÚ°¢ Ìᢠ¬³ ×ÌÚÆÂÚ
Øâ. ³Û×Ü ¬³ ËÚÖÚ ³Ü ÑÛÈÛ ³Ú ³ÌèÈèÍÞ½ÏܳÏÁ ØåÆá ÈÏ ¤ÆèÍ ËÚÏÂÜÍ ËÚÖÚ°¢
³Ú ³ÌèÈèÍÞ½ÏܳÏÁ ¥×ÚÆ Øâ. ºå ³Æܳ ¬³ ÈÏ ÑµÚ§ µ§ Øå, ÔØ ÄÞ×ÏÜ ËÚÖÚ°¢
³á ³ÌèÈèÍÞ½ÏܳÏÁ ÌᢠËÜ ³ÚÌ Ìᢠ¥ ׳ÂÜ Øâ. ºâ×á ºÛ×è½ ÈèÏæÄèÍåµÛ³Ü
³ÌèÈèÍÞ½Ï ÈÏ ×ËÜ ËÚÏÂÜÍ ËÚÖÚ°¢ ³Ü ÑÛÈÛÍå¢ Ìᢠ¬³ ×Úà ³ÚÏèÍ ³ÏÂÜ Øâ.

³ÌèÈèÍÞ½Ï Ìᢠ½¢³Á (type) ³ÏÆá ³á ÑÛÍá ³Ý¢ºÜÈ½Ñ (keyboard) ³Ú ÈèÏÍåµ
³ÛÍÚ ºÚÂÚ Øâ, ºÛ×³Ú design ØÌÚÏÜ ¨¡µÑÛÍå¢ ³á ¥³ÚÏ Ô ØÚà ³Ü Ñ¢ÊÚ§ ÈÏ
ÆÛÏèËÏ ³ÏÂÚ Øâ. ¤Â£ ³Ý¢ºÛÍå¢ ³Ü ÊÆÚÔ½ Ô ¥³ÚÏ Ìᢠ¤ÂèÍÅÛ³ ÈÏÛÔÏèÂÆ ÆØÜ
Øå ׳ÂÚ. ºèÍÚÄÚ ³Ý¢ºÛÍÚ¡ ØåÆá ÈÏ ³Ý¢ºÛÍå¢ ³å ÀÞ¢ÀÆÚ Ô ÍÚÄ Ï´ÆÚ ³¾ÛÆ
Øå ºÚÂÚ Øâ. ¤Â£ ¬³ ×¢ÍݳèÂÚ³èÖÏ ³å ¬³ ØÜ ³Ý¢ºÜ ×á ½¢³Á ³ÏÆÚ ÌÝÕè³ÛÑ
Ô ¤ÑÚËÈèÏÄ Øâ. ¦Æ ×Ê ³å Äá´Âá Øݬ ¤¸è¹Ú Øå ¤µÏ ØÌ ½¢³Á Âå ÔÏèÁÚÂè̳
¸ÛØèÆÚÔÑÜ Ìᢠ³Ï ׳á¢, ÈÏ ³ÌèÈèÍÞ½Ï screen ÈÏ ÈÏÛ¸Û ¤³èÖÏÚÂè̳
¸ÛØèÆÚÔÑÜ ÄÜ´ È¿á. ¦×Ü ³å ¥ÅÚÏ ÌÚÆ³Ï ¦× ÈèÏæÄèÍåµÛ³Ü ³Ú ×ÉÑ ÔÛ³Ú×
³ÛÍÚ µÍÚ Øâ. ÈÏ¢ÂÝ ÍØ ¥ÔÕèͳ Øâ ³Û ØÌ ÔÏèÁÚÂè̳ Ô ¤³èÖÏÚÂè̳ ¸ÛØèÆÚÔÑÜ
ÌᢠÈÚÏ×èÈÏÛ³ עʢŠ³å ×Ì»á¢.

³ÌèÈèÍÞ½Ï ³á ¥Æá ×á ÈÞÏèÔ ÊÆá ÌÕÜÆÜ ½Ú¦ÈÏÚ¦½Ï ÈÏ ½¢³Á ³ÏÆá Ìᢠ¤Æá³å¢
³¾ÛÆÚ¦ÍÚ¡ ¥ÂÜ Øâ¢. ÈØÑÜ Âå ÍØ ³Û ÍÄÛ ØÌ ¸ÚØÂá Ø⢠³Û ½Ú¦È ³Ü Øݧ
×Ú̵èÏÜ ¤³èÖÏÚÂè̳-¸ÛØèÆÚÔÑÜ ÌᢠÄÛ´á, Âå ¨×Ü ¸ÛØèÆÚÔÑÜ Ìᢠ¨×á ½Ú¦È
³ÏÆÚ ¤ÆÛÔÚÏèÍ Øâ. ¤Â£ ×¢ÍݳèÂÚ³èÖÏ ×ØÛ ¤Æá³å¢ ¸ÛØèÆå¢ ³å ³Ý¢ºÜȽÑ
ÈÏ ÍÚÄ Ï´ÆÚ È¿ÂÚ ÃÚ. ÄÞ×ÏÚ, ¸Þ¡³Û ÌÚÂèÏÚ¬¡ ¤³èÖÏ ³á ¸ÚÏå¢ °Ï ¥ ׳ÂÜ
Øâ¢, ¤Â£ ­×Ü ÌÕÜÆ ÊÆÚÆÚ Âå º½ÛÑ ³ÚÏèÍ ÃÚ ØÜ, ×Úà ØÜ output ×Ý¢ÄÏ ÆØÜ¢
ÄÛ´ÂÚ ÃÚ. Íá ×Ê ³ÌÛÍÚ¡ ³ÌèÈèÍÞ½Ï ³á ¥µÌÆ ×á ×ÚÌÚÈè Øå µ§ Øâ¢.

ÌÆ ÌᢠÍØ ÈèÏÕèÆ ËÜ ¨¾ ׳ÂÚ Øâ ³Û ½¢³Á ³á ÑÛ¬ ÍÄÛ ÔÏèÁÚÂè̳ ÑÛÈÛ ³å
ÌÚÆ ÑÛÍÚ ºÚÂÚ Âå Íá ×ÚÏÜ ÈÏáÕÚÆÛÍÚ¡ ÄÞÏ Øå ºÚÂÜ. ÈÏ¢ÂÝ ¸Þ¡³Û Ø×èÂ
Ñá´Æ Ìᢠ¤³èÖÏÚÂè̳ ÑÛÈÛ ÈèϸÑÛ ÃÜ, ¤Â£ ÔÏèÁÚÂè̳ ÑÛÈÛ ³Ú ¨ÈÍåµ
³ÏÆá ³Ú ×å¸Ú ÆØÜ¢ µÍÚ. ÍØ ¬³ ¨ÄÚØÏÁ Øâ, ºØÚ¡ ¬³ ÊáØÂÏ ÔÛºè¼ÚÆ ØåÆá
³á ³ÚÏÁ, ÈèÏæÄèÍåµÛ³Ü ³Ú ¨ÈÍåµ ÆØÜ¢ ³ÛÍÚ µÍÚ ³èÍå¢³Û ÔØ ¤ËÜ ¨× ×èÂÏ
ÈÏ ÆØÜ¢ ÈØÝ¡¸Ü ÃÜ. ÕÚÍÄ ¦×Ü ³ÚÏÁÔÕ ¹ÚÈÚ´ÚÆá ³Ú ËÜ ÈèϸÑÆ ÆØÜ¢ ØÝ¥.
¦Æ ÈèÏæÄèÍåµÛ³Ü ³å ¨ÈÍåµ Ìá¢ Æ ÑÚÆá ×á ºå ØÌᢠØÚÆÛ Øݧ ÔØ ×ÏèÔ-ÔÛÄÛÂ
Øâ. ÕÚÍÄ ÍØ ËÜ ¬³ ³ÚÏÁ ÃÚ ³Û ÍÞÏåÈ ØÌ ×á ÔÛºè¼ÚÆ Ìᢠ¥µá ÆÛ³Ñ µÍÚ.
¦Æ ÊÚÂå¢ ³á ÊÚÏá Ìᢠ¤Ê ³áÔÑ ¤ÆÝÌÚÆ ØÜ ÑµÚÍÚ ºÚ ׳ÂÚ Øâ, ÆÛÕè¸ÛÂ
ÏÞÈ ×á ³Ý¹ ³ØÆÚ ³¾ÛÆ Øâ.

# M1 MOVE THE FOLLOWING TO AN APPROPRIATE POINT EARLIER

¦×³á ¤ÆèÂÏèµÂ ÈèÏÂèÍá³ ×èÔÏÚÆè syllable ³á ÑÛÍá ¬³ ¸ÛØèÆ ³Ú
¨ÈÍåµ ØåÂÚ Øâ ºÛ×á ¤³èÖÏ ³ØÂá Øâ¢. ×èÔÏÚÆè syllable ×á ¤Ïèà Øâ ÕÞÆèÍ
ÍÚ ¤ÅÛ³ ÔèÍ¢ºÆå¢ ³á ÊÚÄ ×èÔÏ ×á ÌÛÑ³Ï ÊÆÆá ÔÚÑÚ ÔÏèÁ-³èÏÌ. ¨ÄÚØÏÁ ³á
ÑÛÍá, ÆÛÌèÆÑÛ´Û ÔÏèÁ-³èÏÌ Ìᢠ×èÔÏÚ¢Â-syllable Øâ¢:-

  ³è + ¤
  ´è + Íè + ¥

ÕÊèÄ ³á ¤Æè Ìá¢, ¤ÆèÂÛÌ ÔèÍ¢ºÆå¢ ³á ³èÏÌ Ìᢠ×èÔÏ Æ ØåÆá ÈÏ ËÜ
¨×á ¤³èÖÏ ³á ÏÞÈ ÌᢠÑÛ´ ׳Âá Øâ¢. ¤Â£, ¤³èÖÏ ¬³ ÍÚ ¤ÅÛ³ ÔÏèÁå¢ ³å
ÈèÏÄÏèÕÛ ³ÏÂÚ Øâ. ÈÏ¢ÂÝ ¬³ ¤ØÌè ÊÚ ÍØ Øâ ³Û ¤³èÖÏ ³Ú ¥³ÚÏ, ÔèÍ¢ºÆ
Ô ÌÚÂèÏÚ°¢ ³á ¥³ÚÏ ×á ÌÛÑ³Ï ÊÆÂÚ Ø⠤£ ¦ÆèØᢠ×Ü´ÆÚ ¥×ÚÆ Øâ. (³Ý¹
ÔÛÕáÖ ¤³èÖÏå¢ ³å ¹å¿³Ï, ºâ×á '³èÖ'.) ­ÂÛØÚ×Û³ ÄßÖè½Û ×á ¦× ÂÏØ ³Ü
ÍæµÛ³ (compositional) syllabic-¸ÛØèÆÚÔÑÜ, ¬³ ³èÏÚÆèÂÛ ×á ³Ì ÆØÜ¢
Øâ. ÍØÜ ØÌÚÏÜ ÈÏÛ¸Û ¥ÅÝÆÛ³ ÑÛÈÛ Øâ.

# END M1