16.¤ÆÝ×Úϳ - עϸÆÚ (NEXT-CHAPTER PREV-CHAPTER CONTENTS)

16.1  ÔÛËÛÆèÆ ×èÂÏ ³Ú substitution 

ºâ×Ú ÈØÑá ³ØÚ ºÚ ¸Ý³Ú Øâ, ¤ÆÝ×Úϳ ³Û×Ü Ñá´ ³å ѳèÖèÍ ËÚÖÚ ³á ÆÛ³½ ÑÚÆá
³Ú ÈèÏÍÂèÆ ³ÏÂÚ Øâ, ÈÏ¢ÂÝ ¨×³á ÑÛÍá ÍØ ¥ÔÕèͳ ÆØÜ¢ Øâ ³Û, ¤ÆÝ×ÏÛ Ñá´
ѳèÖèÍ ËÚÖÚ ³Ü ÔèÍÚ³ÏÁ ³á ¤ÆÝ×ÚÏ ¾Ü³ Øå. ÌÝ´èÍ ÊÚ ÍØ Øâ ³Û ×Þ¸ÆÚ ³Ü
ÄßÖè½Û ×á (×âÄèÅÚ¢ÂÛ³ ÂæÏ ÈÏ ÕÂ-ÈèÏÂÛÕÂ) ×ÌÚÆÂÚ Øå.

ËÚÏ ¬³ ËÚÖÚ§-³èÖáÂèÏ (linguistic area) Øâ, ºÛ×ÌᢠËÛÆèÆ-ËÛÆèÆ ËÚÖÚ°¢
³á ¥È× ÌᢠÌÛÑÆá ×á ¬³ÏÞÈÂÚ (convergence) Øå µÍÜ Øâ¢. ËÚÏÂÜÍ ËÚÖÚ°¢ ³á
Í¢ÂèÏ ÊÆÚÂá ×ÌÍ ¦×³Ú ÑÚË ¨¾ÚÍÚ ºÚ ׳ÂÚ Øâ. ÈèÏÃÌ, ³èÍå¢³Û ËÚÏÂÜÍ ËÚÖÚ°¢
Ìᢠsyntax ÍÚ ÕÊèÄ ³èÏÌ Ìᢠ³ÏÜÊ ³ÏÜÊ ¬³ ÏÞÈÂÚ Øâ, ¤Â£ ×èÏå ËÚÖÚ ³á
ÌÞÑ Ñá´ ÌᢠÈèÏÍݳè ÕÊèÄÚÄÛ ³Ú ÔÛÕèÑáÖÁ ³Ï³á ¨ÆèØᢠѳèÖèÍ ËÚÖÚ Ìá¢
ÈèÏ×èÂÝ ³ÛÍÚ ºÚ ׳ÂÚ Øâ, ѵ˵ ¨×Ü ³èÏÌ Ìá¢. ËÚÖÚ°¢ Ìᢠconvergence ³á
³ÚÏÁ ¬³ ËÚÖÚ ºÚÆÆá ÔÚÑá ÌÆÝÖèÍ ³á ÑÛÍá ­×Ú output ÈÀéÆá ÌᢠÔÛÕáÖ ³¾ÛÆÚ§
ÆØÜ¢ ØåÆÜ ¸ÚØÛÍá. ÄèÔÛÂÜÍ, ËÚÖÚ°¢ ÌᢠÕÊèÄå¢ ³á ¤Ïèà ³Ü ËÜ ¬³ÏÞÈÂÚ Øâ.

ºâ×Ú ³Û ÈØÑá ³ØÚ ºÚ ¸Ý³Ú Øâ, ¬³ ÍÚ¢ÂèÏÛ³ ¤ÆÝÔÚij ³á ÑÛÍá ¥ÔÕèͳÂÚ ØåÂÜ
Øâ, ÆÛÌèÆÑÛ´Û ³Ü:-

  1. ×èÏå ËÚÖÚ ³Ú ÔÛÕèÑáÖ³
  2. ×èÏå ×á ѳèÖèÍ ËÚÖÚ ³Ú substituter
     (ÄèÔÛËÚÖÜ ÕÊèÄ ³åÕ ¦ÂèÍÚÄÛ ÈÏ ¥ÅÚÏÛÂ)
  3. ѳèÖèÍ ËÚÖÚ ³Ú ×¢ÕèÑáÖ³

ËÚÏÂÜÍ ËÚÖÚ°¢ Ìᢠ×èÏåÂ-ËÚÖÚ ³á ÔÛÕèÑáÖ³ ³á ¤¢ÂÏèµÂ ÕÊèÄ-ÔÛÕèÑáÖ³
×á ØÜ ÊØÝ ØÄ Â³ ³ÚÌ ¸Ñ ׳ÂÚ Øâ. ÕÊèÄ-ÔÛÕèÑáÖÁ ³á ÈÕè¸Ú ³ÚÏèÍ Øâ
ѳèÖèÍ ËÚÖÚ ÌᢠÕÊèÄå ³Ú ¸ÍÆ. ÍØÚ¡ Äå ÈèϳÚÏ ³á ÕÊèÄå¢ ³å substitute
³ÏÆÚ ØåÂÚ Øâ :-

  1. ÔÚ¸³ ÕÊèÄ (content word)
  2. ÄèÍå³ ÕÊèÄ (function word)

ÔÚ¸³ ÕÊèÄ Ôá ÕÊèÄ Ø⢠ºå ³Û×Ü Ô×èÂÝ, µÝÁ, ³ÚÏèÍ ¥ÄÛ ³å
ÄÏèÕÚÂá Øâ¢. ¦Æ³á ¨ÄÚØÏÁ Øâ¢:- Ñ¿³Ú, ¶Ï, ³ÞÄÆÚ, ¹ÑÚ¢µ, ØÏÚ, Âáº,
ÊØÝÂ, ¦ÂèÍÚÄÛ. ÄèÍå³ ÕÊèÄ Ôá ÕÊèÄ Ø⢠ºå ÔÚ³èÍ ÍÚ Ñá´ ÌᢠÄå ÕÊèÄå¢
³á Êܸ ÌᢠעʢŠÄÏèÕÚÂá Øâ¢. ¦Æ³á ¨ÄÚØÏÁ Øâ¢:- ³å, Æá, ³Ï ('´Ú³Ï'
Ìá¢), ÏØÚ Øâ ('ºÚ ÏØÚ Øâ' Ìá¢).

ÔÚ¸³ (content) ÕÊèÄ ³å substitute ³ÏÆá ×á ÈØÑá ¨×³á ÌÞÑ ÕÊèÄ (root)
³Ú ÈÂÚ ÑµÚÆÚ ØåÂÚ Øâ. ÂÂèÈÕè¸Ú ÄèÔÛËÚÖÜ ÕÊèÄ ³åÕ ³Ü ×ØÚÍÂÚ ×á ×èÏåÂ
ËÚÖÚ ³á ÌÞÑ ÕÊèÄ ³á ÑÛÍá ѳèÖèÍ ËÚÖÚ Ìᢠ×ÌÚÆÚÏèó ÕÊèÄ ³å ÀÞ¢ÀÚ ºÚ
׳ÂÚ Øâ. ¦×Ü ÈèϳÚÏ ×á ÄèÍå³ (function) ÕÊèÄ ³Ú ѳèÖèÍ ËÚÖÚ Ìᢠ¨¸ÛÂ
×ÌÚÆÚÏèó ÕÊèÄ, Í¢ÂèÏ ÄèÔÚÏÚ ÈèÏ×èÂÝ ³ÛÍÚ ºÚ ׳ÂÚ Øâ. ¨ÄÚØÏÁ ³á ÑÛÍá
ÂáÑÝµÝ ×á ØÛÆèÄÜ Ìᢠ:-

  Âá: ÌÜÏÝ ÈÝ×è³¢ ¸ÄÝÔÝÂÝÆèÆÚÏÚ ?
 @ØÛ: ¥È ÈÝ×è³ ÈÀé_ÏØÚ_[Øâ/ÃÚ]_³èÍÚ{23_Ê}?

¨ÈÏå³è Ìᢠ'ÌÜÏÞ' ³á ×èÃÚÆ ÈÏ '¥È', 'ÈÝ×è³¢' ³á ×èÃÚÆ ÈÏ 'ÈÝ×è³',
¦ÂèÍÚÄÛ substitute ³ÛÍÚ µÍÚ Øâ. '¸ÄÝÔÝÂÝÆèÆÚÏÚ' ÌᢠÔÚ¸³ Ô ÄèÍå³
¤¢Õ ÄåÆå¢ ØÜ Øâ¢, ¤Â£ ¦×³Ú ÔÛÕèÑáÖÁ ³Ï ÄåÆå¢ ¤¢Õå¢ ³å substitute ³ÛÍÚ
ºÚÂÚ Øâ.



16.1 ÔÛËÛÆèÆ ×èÂÏ ³Ú substitution ([UP])

¤ÆÝ×Úϳ ¦× substitution ÈèϳèÏÛÍÚ ³å ³§ ×èÂÏ ÈÏ ³ÏÂÚ Øâ. ÈèÏÃÌ ×èÂÏ Øâ:-
ÏÞÈÛÌ (morpheme) ³Ú. ÏÞÈÛÌ ¤Ïèà ³Ü ÄèÏÖè½Û ×á ÕÊèÄ ³Ú ×Ê×á ¹å½Ú ¤¢Õ Øâ,
ºÛ×á ±Ï ÔÛËÚºÛ ÆØÜ¢ ³ÛÍÚ ºÚ ׳ÂÚ. ±Ï ¤ÅÛ³ ÔÛËÚºÛ ³ÏÆá ×á ¨×³Ú ¤ÏèÃ
ÈÏÛÔÏèÂÆ Øå ºÚ¬µÚ (ÍÚ ÔØ ¤ÏèÃØÜÆ Øå ºÚ¬µÚ). ³Û×Ü ÕÊèÄ ³Ú ÔÛÕèÑáÖÁ ³ÏÆá
ÈÏ ØÌᢠÏÞÈÛÌ ØÜ ÈèÏÚÈè ØåÂá Øâ¢, ¬³ ÍÚ ¬³ ×á ¤ÅÛ³. ¤ÆÝ×Úϳ ÄèÔÚÏÚ
×èÏå ËÚÖÚ ³á ÕÊèÄå¢ ÌᢠÈèÏÍݳè ÏÞÈÛÌå¢ ³å ѳèÖèÍ ËÚÖÚ ³á ¨ÈÍݳèÂ
ÏÝÈÛÌå¢ ÄèÔÚÏÚ substitute ³ÛÍÚ ºÚÂÚ Øâ. FOOTNOTE{ÏÞÈÛÌ ³Ü ±Ï ¤ÅÛ³ ÔèÍÚȳ
ÈÏÛËÚÖÚ ÍØ Øâ ³Û ÏÞÈÛÌ ¤Ïèà ³Ü ÄèÏÖè½Û ×á Ñá´ ³Ü ×Ê×á ¹å½Ü ¦³Ú§ Øâ. ¤Â£
ÍØ ¥ÔÕèͳ ÆØÜ¢ ³Û ÔØ ÕÊèÄ ³Ú ØÜ ¤¢Õ Øå, ÔØ ³§ ÕÊèÄå¢ ×á ÌÛÑ ³Ï ËÜ ÊÆ
׳ÂÚ Øâ. ÔÛÕáÖ³Ï ÍÄÛ ¨Æ³á ×Úà Ìᢠ¥Æá ×á ÆÍá ¤Ïèà ³Ü ¨ÂèÈÂèÂÛ ØåÂÜ Øâ
Âå.}

ÄèÔÛÂÜÍ ×èÂÏ ÈÏ ÈÞÏèÁ ÕÊèÄ ³å ѳèÖèÍ ËÚÖÚ ³á ÕÊèÄ ÄèÔÚÏÚ, ÂÃÚ ÂÜ×Ïá
×èÂÏ ÈÏ ÕÊèÄ-×ÌÞØ ³å ѳèÖèÍ ËÚÖÚ ³á ÕÊèÄ-×ÌÞØ ÄèÔÚÏÚ substitute ³ÛÍÚ
ºÚÂÚ Øâ. ÍØ ³ÚÏèÍ ÈØÑá ÕÊèÄ-×ÌÞØå¢ ³á ©ÈÏ ³ÛÍÚ ºÚÂÚ Øâ, ÂÂÈÕè¸ÚÂè
ÕÊèÄ ³á ©ÈÏ, ÂÃÚ ¤Æè ÌᢠÏÞÈÛÌ ³á ©ÈÏ. (ÈÚ¾³ ×å¸á¢ ³èÍå¢?)
(¬³ ÈèϳÚÏ ×á ÕÊèÄ-×ÌÞØ ³§ ÕÊèÄå¢ ×á ÊÆÚ ØÝ¥ ÏÞÈÛÌ ØÜ Øâ.)

©ÈÏ ÄÛÍá µÍá ¨ÄÚØÏÁ Ìá¢, `¸ÄÝÔÝÂÝÆèÆÚÏÚ' ³á ×èÃÚÆ ÈÏ ÏÞÈÛÌ ³á ×èÂÏ
ÈÏ substitution ³ÛÍÚ µÍÚ Øâ ºå ³Û ØÛÆèÄÜ Ìᢠ¤Ñµ ¤Ñµ ÕÊèÄ ³Ú ÏÞÈ
ÑáÂá Øâ¢:- `ÈÀ', `ÏØÚ' ¦ÂèÍÚÄÛ. ÍØÚ¡ ÈÏ `¥È', `ÈÝ×è³', `ÈÀ' `ÏØÚ'
¦ÂèÍÚÄÛ ÔÚ¸³ ÕÊèÄ Øâ, ÂÃÚ `ÏØÚ' ¦ÂèÍÚÄÛ ÄèÍå³ ÕÊèÄ.

ÍØ ËÜ ÅèÍÚÆ ÄáÆá ÍåµèÍ ÊÚ Øâ ³Û ¸Þ¡³Û ÂáÑÝµÝ Ìᢠ³ÚÑ (ÔÏèÂÌÚÆ ÍÚ ËÞÂ
ÄåÆå¢ Ìᢠ×á) ³å§ ËÜ Øå ׳ÂÚ Øâ, ¤Â£ ÍØ ÂÃèÍ ¤ÆÝ×Úϳ output Ìá¢
`[Øâ/ÃÚ]' ÄèÔÚÏÚ ÈèÏÄÏèÕÛ ³ÛÍÚ µÍÚ Øâ. ÈÚ¾³ ³å ×¢ÄÏèË ³á ¤ÆÝ×ÚÏ
¨¸Û ÕÊèÄ ³Ú ¸ÍÆ ³ÏÆÚ ØåµÚ. ¤Æè ÌᢠÈÝÏÝÖ (`23') Ô Ô¸Æ (ÊØÝÔ¸Æ)
ÈèÏÄÏèÕÛ ³ÛÍÚ µÍÚ Øâ. ÍØ ÂáÑÝµÝ Ìᢠ³èÏÛÍÚ ³Ú ÈÝÏÝÖ Ô Ô¸Æ ÄÛ´ÚÂÚ
Øâ. ØÛÆèÄÜ Ìᢠ¤ÈÆÜ ÈèϳßÂÛ ³á ¤ÆÝ×ÚÏ ¨¸Û עºè¼Ú ÍÚ ×ÏèÔÆÚÌ ³á ×ÚÃ
³èÏÛÍÚ ³Ü ÑÛ¢µ, Ô¸ÆÚÄÛ ³Ü ¬³ÏÞÈÂÚ (agreement) ØåµÜ. ¦×á ËÜ ÈÚ¾³ ³á
ÑÛÍá ¹å¿éÚ ºÚÂÚ Øâ ³èÍå¢³Û ¥ÌÂÍÚ ÍØ ³ÚÏèÍ ×¢ÄÏèË ³á ¤ÆÝ×ÚÏ ³ÏÆÚ ØåµÚ,
ºå Í¢ÂèÏ ³á ÑÍá ÌÝÕè³ÛÑ Øâ. ¨ÄÚØÏÁ ³á ÑÍá ÍØÚ¡ ÍØ ÆÛÕè¸Û ³ÏÆÚ ØåµÚ
³Û ³æÆ ³Û׳å ÈÀé ÏØÚ Øâ. (Äá´á¢ :- ¤ÆÝÔÚÄ Ìᢠ³¾ÛÆÚ§)

³Û×Ü ×èÃÚÆ ÈÏ ³Û× ×èÂÏ ³Ú substitution ³ÛÍÚ ºÚÍ (¤ÏèÃÚ ×èÂÏ ³Ú ¸ÍÆ),
ÍØ Äá´³Ï ³ÏÆÚ ¸ÚØÛÍá ³Û ³ØÚ¡ ÈÏ ³æÆ×Ü ÔÛÅÛ ¨ÈÍݳè Øâ. ºÊ-ºÊ ÕÊèÄ ³Ú
¤Ïèà ¨×³á ¤¢Õ ÈÏ ÆÛÏèËÏ ÆØÜ¢ ³ÏÂÚ Øâ (ÍÚ ³ØÆÚ ÍØ ¸ÚØÛ¬ ³á ¨×Ìᢠ¬³
ØÜ ÏÝÈÛÌ Øâ) Âå ÈÞÏèÁ ÕÊèÄ ³Ú substitution ³ÏÆÚ ¸ÚØÛÍá. ¦×Ü ÈèϳÚÏ
ÕÊèÄ ×ÌÞØ ³á ÊÚÏá Ìá¢.

¤µÑá ÈÚ¾ ÌᢠÄá´Âá Øâ¢:- ÕÊèÄ-ÔÛÕèÑáÖ³ Ô ÕÊèÄ-×ÌÞس ³å.